Dê là loài động vật có vú được xếp vào nhóm cỏ. Bản thân loài dê cũng có nhiều loại. Mỗi loại dê đều có những đặc điểm riêng biệt để phân biệt với các loại dê khác. Tùy vào mục đích nuôi dê, hộ chăn nuôi sẽ có những kỹ thuật chọn giống dê khác nhau. Trong bài viết này, tohlim sẽ truyền tải những đặc điểm của dê dựa vào từng loại để hộ chăn nuôi dê có thể lựa chọn dê giống phù hợp với mục đích của mình nhất.
Kỹ thuật chọn dê cái làm giống
![Kỹ thuật chọn dê cái làm giống](https://tohlim.com/wp-content/uploads/2021/10/loai-de-co-ngu-khong-4101-1578496903.jpg)
Dê cái làm giống có đặc điểm:
– Đầu rộng, hơi dài, rắn chắc, vẻ mặt linh hoạt.
– Cổ dài, mềm mại, có cơ chắc, nổi, nhọn về phía đầu.
– Lưng thắng, sườn tròn và xiên về phía sau; có một hõm phía trước xương chậu, thể hiện khả nàng tiêu hoá tốt.
– Hông rộng và nghiêng đảm bảo cho dê có bầu vú gắn chặt vào phần bụng, những mạch máu lớn nổi rõ ở phía sau vú; khớp mắt cá thẳng tránh cho dê khi đi không làm ảnh hưởng tới các mạch máu trên bầu vú; những núm vú to dài từ 4-6cm nằm vững vàng trên bầu vú. Bầu vú gắn chặt vào phần bụng, gọn về phía trước, thấy rõ các tĩnh mạch (gân sữa) ở phía trước vú, gân sữa chạy từ bầu vú lên tới nách chân trước.
– Chân trước thẳng, cân đối; hàm khoẻ.
– Khả năng cho sữa trung bình hàng ngày cao, mức sụt thấp, khả năng cho sữa kéo dài.
– Dê cái phải hiền lành, dễ vắt sữa.
Những con dê cái không nên chọn làm giống
- Đầu dài, trụi lông tai.
- Cổ ngắn, thô.
- Lồng ngực hẹp, sườn thẳng, nhìn ngăng có hình viên gạc.
- Bụng nhỏ.
- Vú thịt (trông gồ ghề, khi căng sữa bóp thấy cứng, sữa ra ít).
- Chân móng không thẳng, đầu gối chân trước dày, chân trước không thẳng, chân sau vòng kiềng, cổ chân yếu, quá bẹt, khớp mắt cá ở hai chân gồ sát nhau khi đi.
- Xương hông hẹp và dốc.
Kỹ thuật chọn dê đực giống
![Kỹ thuật chọn dê đực giống](https://tohlim.com/wp-content/uploads/2021/10/IMG_20200514_140050.jpg)
– Chọn dê đực giống dựa trên dòng giống, khả năng sinh trưởng và phát triển, ngoại hình, tính hăng và đặc biệt là khả năng phối giống thụ thai, phẩm chất đời con sinh ra tốt.
– Dê đực giống có đầu ngắn, rộng, tai to dày, dài, cụp xuống. Thân hình cân đối, cổ to, ngực nở, tứ chi khoẻ mạnh, cứng cáp, chắc chắn, hai tinh hoàn đều đặn, to, có phẩm chất tinh dịch tốt.
– Chọn con đực để giống từ dê mẹ là dê cao sản, đẻ từ lứa thứ 2 trở đi và đẻ từ 2 con trở lên.
Làm cách nào để chọn dê giống cho hiệu quả cao?
Ngoài một số giống dê nội và nhập ngoại quen thuộc như dê Bách thảo, Boer…, hiện chúng ta còn có một số giống dê nhập ngoại và lai tạo cho năng suất cao. Xin giới thiệu một số loại dê cho năng suất cao và cách chọn lựa loại giống dê này.
Những giống dê hiệu quả cao
– Dê Barbari: Đây là giống dê sữa của Ấn Độ có tầm vóc tương đối nhỏ, màu lông trắng, trắng đốm nâu, sừng dẹp và ngắn, tai mảnh nhỏ và đứng thẳng trên đầu, mặt thẳng, chân yếu. Con đực có râu cằm rậm. Dê Barbari thích nghi tốt với điều kiện nuôi nhốt, nơi thiếu bãi chăn nuôi.
– Dê Jamunapari: Đây là giống dê có nguồn gốc từ Ấn Độ, có màu lông trắng tuyền, chân cao, trọng lượng trưởng thành 50-60kg, con đực 70-80kg. Khả năng sinh sản 1,3 con/lứa và 1,3 lứa/năm, cho sữa 1,4-1,6kg/ngày (chu kỳ 180 ngày). Dê phàm ăn, chịu đựng tốt thời tiết nóng.
– Dê lai giữa giống Saanen, Alpine với Bách thảo, Barbari: Là nhóm dê được tạo ra từ dê đực Saanen hay Alpine với dê cái Bách thảo hay Barbari, phần lớn có màu lông trắng (với Saanen) và màu lông nâu (với Alpine).
Phương pháp chọn giống dê
![Phương pháp chọn giống dê](https://tohlim.com/wp-content/uploads/2021/10/chuyen-co-ho-tong-de-tu-nuoc-ngoai-ve-viet-nam-02.jpg)
Chọn dê cái
– Chọn dê cái hướng sữa
Nên chọn dê cái có đặc điểm: Đầu rộng, hơi dài, cơ chắc khoẻ, vẻ mặt linh động. Hàm dài khoẻ. Cổ dài, mềm mại, nhọn về phía đầu. Lưng thẳng, sườn cong và xiên về phía sau. Chân trước thẳng, cân đối. Hông rộng, hơi nghiêng đảm bảo cho dê cái có bầu vú gắn chặt vào phần bụng.
Những mạch máu lớn nổi rõ ở phía sau. Khớp mắt cá thẳng tránh cho dê khi đi không làm ảnh hưởng tới các mạch máu trên bầu vú. Những núm vú to dài từ 4 – 6cm treo vững vàng trên bầu vú, bầu gắn chắc vào phần bụng, gọn về phía trước, thấy rõ các tĩnh mạch ở phía trước bầu vú, gân sữa (tĩnh mạch) chạy từ bầu vú lên tới nách chân trước, gân sữa càng gấp khúc dê càng nhiều sữa.
Ngoài những đặc điểm trên, cần chọn những dê cái đẻ dễ dàng, ăn tốt và dễ vắt sữa.
– Dê cái giống hướng thịt:
Đảm bảo những đặc điểm ngoại hình sau: thân hình đều đặn, đầu nhỏ và nhẹ, cổ vừa phải, thon, ngực nở và sâu, lưng thẳng và rộng, bộ phận sinh dục nở nang, chân khoẻ, da mềm mại, lông mượt, khi phối giống lần đầu đạt thể trọng từ 18 – 20kg lúc 9 – 10 tháng tuổi.
Chọn dê đực
– Dê đực giống hướng sữa:
Dê đực có đầu rộng, thân hình cân đối, cổ to, ngực nở, tứ chi khoẻ mạnh, cứng cáp, hai tinh hoàn to và đều đặn, chọn con đực từ con mẹ là dê cao sản từ lứa thứ 2-4 (chọn con đực từ con một) và chọn con đực từ con bố tốt.
– Dê đực giống hướng thịt:
Chọn những con có đầu to, cổ khoẻ, thân hình cân đối xương chắc, đùi nổi bắp thịt, khoeo rộng, gân chân khô, hai hòn cà to và đều nhau, dáng điệu nhanh nhẹn, hoạt bát, tính dục hăng. Dê đực phải đảm bảo dòng giống cần dựa vào nguồn gốc và đàn con để đánh giá: bố mẹ đẻ sai, đàn con khoẻ mạnh, chóng lớn.
Phối giống
– Khi dê cái đến tuổi động dục (6-8 tháng) sẽ có những dấu hiệu nhận biết (hiện tượng đòi nọc) và chỉ kéo dài khoảng 3 ngày, người chăn nuôi phải cho dê cái phối giống vào thời điểm này nếu không sẽ không mang lại hiệu quả cao. Trọng lượng của dê cái khi cho phối giống lý tưởng nhất là 20kg, dê nọc phải được 17kg.
– Dê cái nếu sinh sản tốt vẫn có thể để được đến 10 năm, thông thường sau 5 năm nếu năng suất sinh sản giảm thì nên thải loại. Khi phối giống thành công, dê mẹ sẽ mang thai trong vòng 5 tháng. Mỗi con dê giống cái thường sinh trung bình từ 2 – 3 con/lứa (dê Boer). Dê mẹ sau khi sinh khoảng 1,5 – 2 tháng là có thể lên giống lại được.