Tiêm phòng vắc xin cho gia cầm là biện pháp phòng bệnh hữu hiệu nhất. Các chuyên gia khuyến cáo nên tuân thủ đúng các quy định và thời gian tiêm vắc xin cho các loại gia cầm. Nhằm bảo vệ chúng khỏi các mầm bệnh có thể gây nguy hiểm cho chúng, tránh gây thiệt hại cho trại chăn nuôi. Có nhiều biện pháp sử dụng vắc xin cho gia cầm: tiêm, chủng màng cánh, phun sương, pha nước uống. Tùy theo loại vắc xin mà áp dụng một trong những biện pháp trên cho gia cầm. Điều quan trọng nhất là tuân thủ nguyên tắc đảm bảo vệ sinh trong quá trình sử dụng vắc xin.
Vắc xin trong chăn nuôi
Như bà con đã biết, vắc xin là chế phẩm sinh học chứa các mầm bệnh bị làm yếu đi hoặc đã chết đi mất khả năng gây bệnh. Sau khi tiêm vào cơ thể, vắc xin sẽ kích thích cơ thể sinh ra kháng thể đặc hiệu để chống lại căn bệnh đó. Có 02 loại vắc xin mà chúng ta thường sử dụng trong chăn nuôi là vắc xin nhược độc, vắc xin vô hoạt. Mỗi loại vắc xin có những đặc thù riêng, hiệu quả và thời gian miễn dịch riêng. Nếu sử dụng đúng kỹ thuật thì sẽ đảm bảo thời gian miễn dịch kéo dài và an toàn; ngược lại sẽ gây ra hậu quả nghiêm trọng.
![Tiêm vắc xin cho gia cầm](https://tohlim.com/wp-content/uploads/2021/10/Tiem-vac-xin-cho-gia-cam.jpg)
Loại vắc xin nhược độc (vắc xin sống)
Là chế phẩm sinh học đã được làm yếu đi đến mức không gây nguy hiểm cho vật nuôi; hoặc những chủng vi sinh vật có tính gây bệnh thấp. Giúp tạo ra kháng thể chống lại căn bệnh khi đi vào cơ thể gia cầm.
Loại vắc xin vô hoạt (vắc xin chết)
Là chế phẩm sinh học từ vi khuẩn, virut mầm bệnh đã bị giết chết bằng các tác nhân vật lý; như tia cực tím, các chất hóa học như axit phenic, formol, crystal violet…
Các hình thức sử dụng vắc xin cho gia cầm
Đường tiêm
Tiêm dưới da:
Tiêm qua da có ưu điểm là có thể đưa 1 lượng lớn thuốc vào cơ thể vào dưới da mà không gây tổn thương do áp lực thuốc lớn. Tuy nhiên chú khi tiêm các loại vắc xin có dung môi gây kích ứng da.
Để tránh thuốc trào ra ngoài ở vị trí tiêm, nên đưa mũi kim cách xa vị trí đâm kim khoảng 1 – 1,5cm trước khi bơm thuốc. Vị trí: tiêm dưới da cổ, hoặc da cánh.
Tiêm bắp thịt:
Tiêm bắp thịt là đường đưa được dùng thường xuyên nhất đối với hầu hết các loại thuốc và vắc xin. Thuốc đưa qua đường tiêm bắp được hấp thu vào máu nhanh hơn qua da do hệ thống mạch máu dày đặc trong cơ và sự co duỗi của cơ khi hoạt động giúp thuốc lưu thông tốt hơn.
Kim dùng để tiêm vắc xin cho gia cầm thường dùng kim 0,5 inch (kim 9). Vị trí tiêm bắp: thường được khuyến cáo là cơ ức hoặc cơ đùi. Khi tiêm, đâm kim chếch 1 góc từ 75 – 90 độ vào cơ sâu khoảng 0,5 – 1cm, sau đó bơm thuốc.
![Có nhiều hình thức sử dụng vắc xin cho gia cầm](https://tohlim.com/wp-content/uploads/2021/10/Co-nhieu-hinh-thuc-su-dung-vac-xin-cho-gia-cam.jpg)
Nhỏ mắt, mũi miệng, nhúng mỏ
Có thể nhỏ vắc xin vào mắt, mũi, miệng. Khi nhỏ song gà phải chớp mắt và phải hít vào hoặc nuốt vắc xin thì mới thả ra. Lượng dung dịch vắc xin pha phải chuẩn về số lượng tránh hiện tượng thừa thiếu. Cách này vắc xin sẽ được phân phát đến từng con với số lượng đều nhau.
Chủng màng cánh
Phương pháp này dùng kim tiêm lớn hoặc kim đôi chuyên dụng chủng đậu hoặc dùng dây thép gập hình chữ U (sát trùng trước khi dùng). Dùng kim nhúng vào chai vắc xin và đâm màng cánh 1 lần/1 con để đảm bảo đủ vắc xin cho từng con.
Phun sương, khí rung
Đây là phương pháp đưa vắc xin áp dụng cho gà 1 ngày tuổi và được thực hiện ngay tại nhà máy ấp. Đôi khi phun sương cho cả gà lớn. Phương pháp này đòi hỏi phải đầu tư, chi phí và kỹ thuật cao. Khi tiến hành phương pháp này cần tính thời gian chính xác và lượng nước đủ cho 1 lượng gà nhất định.
Pha nước cho uống
Đây là phương pháp tiện dụng, được sử dụng phổ biến trong các trang trại chăn nuôi. Trước khi làm vắc xin cho gà nhịn khát từ 1 -2 giờ. Chia đều vắc xin ra các thủng nhỏ và bắt đầu cấp vắc xin cho gà uống ở các bình. Trong quá trình cấp nên xua nhẹ để đàn gà tản đều. Sau khi gà uống hết vắc xin tiếp tục mở nước cho gà uống bình thường.
![Đảm bảo vệ sinh trong quá trình tiêm vắc xin cho gia cầm](https://tohlim.com/wp-content/uploads/2021/10/Dam-bao-ve-sinh-trong-qua-trinh-tiem-vac-xin-cho-gia-cam.jpg)
Lưu ý khi tiêm vắc xin cho vật nuôi
Tiêm phòng gia cầm hàng năm định kỳ ở nơi đã từng có ổ dịch, nơi xuất hiện bệnh truyền nhiễm, những nơi phát bệnh. Lưu ý, vắc xin của chủng vi khuẩn nào chỉ phòng được căn bệnh đó. Không sử dụng sai bệnh.
Không được tiêm vắc xin cho động vật đang mắc bệnh, nghi mắc bệnh, động vật quá gầy yếu, hoặc đang bị thương. Bởi khả năng miễn dịch của động vật sẽ yếu đi. Khiến vi khuẩn ủ bệnh phát triển mạnh gây bệnh cho gia cầm.
Các dụng cụ tiêm phòng vắc xin phải được luộc trong nước sôi trước khi tiêm phòng vào động vật. Không dùng cồn để sát trùng bơm kim tiêm khi tiêm vắc xin.
Khi tiêm phòng, phải dùng vắc xin đủ liều. Kỹ thuật tiêm phải chuẩn xác, đúng vị trí, đủ độ sâu và tuân thủ lịch tiêm phòng của bác sĩ thú y. Yêu cầu cần lắc kỹ lọ vắc xin trước khi sử dụng. Không được để vắc xin qua ngày hoặc sử dụng lại vắc xin cũ. Khi tiêm phòng cần theo dõi vật nuôi để kịp thời can thiệp nếu có trường hợp sốc phản vệ xảy ra.
Một số bệnh cần chú ý tiêm phòng vắc xin ở gia cầm
- Đối với gà: Tiêm phòng vắc xin Newcatle, Gumboro, Cúm, viêm khí quản truyền nhiễm; các bệnh cầu trùng, tụ huyết…
- Đối với vịt: Tiêm phòng vắc xin dịch tả vịt, vắc xin Cúm…
Tiêm phòng vắc xin cần tuân thủ đúng quy trình và đúng hướng dẫn của bác sĩ thú y. Vì thế, bà con cần liên hệ với các cơ sở tiêm phòng để được tư vấn kỹ hơn. Góp phần bảo vệ lợi ích cho chính mình và bảo vệ sức khoẻ cộng đồng.