Bệnh CRD hay còn gọi là bệnh hen gà xảy ra trên hệ hô hấp của gà. Là một căn bệnh truyền nhiễm mãn tính tuy tỷ lệ tử vong không quá cao nhưng khi kết hợp với các loại virus khác lại gây thiệt hại kinh tế lớn. Các trại chăn nuôi gà cần phải thận trọng với căn bệnh này. Đồng thời căn bệnh này cũng khó chẩn đoán bởi triệu chứng tương tự với các bệnh về hô hấp khác. Do đó kỹ thuật POCKIT iiPCR là biện pháp hữu hiệu và nhanh chóng cho việc chẩn đoán bệnh.
Bệnh CRD (bệnh hen gà)
Bệnh hô hấp mãn tính CRD hay còn gọi là bệnh “hen” gà là một bệnh truyền nhiễm trên gia cầm. Bệnh chủ yếu do vi khuẩn Mycoplasma gallisepticum (MG) gây ra. Ngoài ra, chủng Mycoplasma Synoviae (MS) gây bệnh viêm khớp truyền nhiễm thỉnh thoảng cũng gây ra bệnh viêm đường hố hấp trên của gà.
Đây là nguyên nhân gây tổn thất kinh tế lớn trong chăn nuôi gà đặc biệt ở các nơi thường xuyên có các bệnh như: viêm đường hô hấp do virus, bệnh Newcastle, viêm thanh khí quản truyền nhiễm, bệnh cúm gia cầm…
Tỷ lệ tử vong hoàn toàn do CRD không cao, nhưng việc kiểm soát CRD là rất quan trọng vì nó tạo cơ hội cho các vi sinh vật gây bệnh khác phát triển và gây bệnh trên gia cầm như thường xuyên kết hợp với E.coli và các virus gây bệnh trên đường hô hấp khác (Newcastle, IB…). Bệnh làm giảm năng suất chăn nuôi, thời gian điều trị kéo dài, tăng chi phí điều trị, ảnh hưởng trực tiếp đến hiệu quả kinh tế.
![Biểu hiện của bệnh hen gà](https://tohlim.com/wp-content/uploads/2021/10/Bieu-hien-cua-benh-hen-ga.jpg)
Nguyên nhân bệnh CRD ở gà
Do một loại vi khuẩn có tên Mycoplasma galliseptium gây ra. Mycoplasma ở trong cơ thể gà và gây bệnh khi có tác nhân gây stress; như thời tiết thay đổi đột ngột, chế độ dinh dưỡng kém, tiêm ngừa…
Mycoplasma chỉ sống được 1-3 ngày khi đã ra khỏi cơ thể (ở trong phân, dụng cụ chăn nuôi). Trong dịch nhầy chúng tồn tại lâu hơn (khoảng 4-5 ngày) trong lòng đỏ trứng tồn tại đến 18 ngày.
Hầu hết các chất sát trùng đều có khả năng diệt Mycoplasma như: phenol, formol, propiolactone, methiolate. Chế phẩm sát trùng chuồng trại BIODINE, BIOXIDE, BIOSEPT của Công ty BIO rất hiệu quả. Các loại kháng sinh có tác dụng điều trị thuộc nhóm Tetracycline, Macrolides và Quinolones từ thế hệ thứ 2.
Đường lây truyền của bệnh
Gà mắc bệnh bài thải vi khuẩn vào không khí. Gà bệnh chỉ truyền cho gà khỏe khi ở chung đàn hay cùng chuồng trại. Dụng cụ chăn nuôi, thức ăn nhiễm vi khuẩn cũng là nguồn gây bệnh.
Một đường lan truyền bệnh nguy hiểm nữa là mầm bệnh có thể truyền qua cho thế hệ sau do trứng đã bị nhiễm trùng. Gà khỏi bệnh nhưng vẫn còn mang trùng; nếu chủng vaccin Mycoplasma, hoặc nhiễm trùng kế phát, bệnh sẽ trở lại rất nặng.
![Gà rụt cổ, khẹc mũi khi bị bệnh CRD](https://tohlim.com/wp-content/uploads/2021/10/Ga-rut-co-khec-mui-khi-bi-benh-CRD.jpg)
Phương pháp chẩn đoán
Chẩn đoán lâm sàng chỉ dựa vào các triệu chứng bệnh tích với ưu điểm đơn giản. Nhưng không chính xác vì có nhiều bệnh đường hô hấp khác cũng có triệu chứng, bệnh tích tương đương với bệnh CRD ở gà.
Chẩn đoán phi lâm sàng: Sử dụng phương pháp PCR xác định DNA, RNA của mầm bệnh; để khẳng định sự có mặt của mầm bệnh. Hiện nay, kỹ thuật POCKIT iiPCR cho phép rút ngắn thời gian xét nghiệm từ vài ngày xuống chỉ còn chưa đầy 1 giờ đồng hồ.
Với sự tiến bộ của kỹ thuật POCKIT iiPCR cho phép xét nghiệm bệnh nhanh, máy móc gọn gàng, không cần đầu tư phòng thí nghiệm đắt tiền. Phù hợp với các doanh nghiệp, trang trại chăn nuôi muốn kiểm soát dịch bệnh trong trang trại của mình.
Triệu chứng khi gà mắc bệnh
Trên gà thịt: Bệnh hay xảy ra lúc đàn gà được 4-8 tuần, thông thường kết hợp E.Coli-CRD (C-CRD) với các triệu chứng giảm ăn, chảy nước mũi, viêm xoang mũi, thở khò khè, viêm kết mạc mắt, chảy nước mắt, sưng mặt, gà ủ rũ, kém ăn và chậm lớn.
Trên gà trưởng thành – gà đẻ: Bệnh phát ra khi có stress như thay đổi thời tiết đột ngột, tiêm phòng, chuyển chuồng, cắt mỏ… Các triệu chứng chính vẫn là chảy nước mũi, thở khò khè, ăn ít, gà trở nên gầy ốm, gà đẻ giảm sản lượng trứng, gà con yếu, tỷ lệ ấp nở kém, còn các triệu trứng khác không thấy xuất hiện.
Bệnh tích
Các bệnh tích khi mổ khám gà mắc CRD tập trung chủ yếu ở đường hô hấp.
Đường hô hấp trên có hiện tượng viêm tích dịch, xoang mũi tích dịch nhầy, đặc.
Thanh quản xuất huyết, khí quản, phế quản xuất huyết có bọt khí; trường hợp bệnh nặng sẽ thấy các cục casein màu vàng nhạt trong lòng ống khí quản, phế quản. Phổi có hiện tượng viêm, khi cắt ngang phổi sẽ thấy trong phế nang có chứa dịch, túi khí mờ đục, có bọt khí.
![Đảm bảo mật độ nuôi gà hạn chế nhiễm bệnh](https://tohlim.com/wp-content/uploads/2021/10/Dam-bao-mat-do-nuoi-ga-han-che-nhiem-benh.jpg)
Biện pháp phòng bệnh
- Vệ sinh chuồng trại, vệ sinh máy ấp thật tốt và bằng các loại thuốc sát trùng
- Nuôi gà với mật độ vừa phải, cần lưu ý đến tiểu khí hậu chuồng nuôi. Trong đó thông thoáng và mát là 2 yếu tố quan trọng. Chuồng trại thiếu thông thoáng, nồng độ các loại khí độc như: NH2 , H2S, Clor, CO2 cao, các khí này gây các tổn hại nhất định ở xoang mũi, thanh khí quản… Sẽ tạo điệu kiện cho sự bùng nổ CRD và các bệnh hô hấp khác
- Trên đàn gà giống, thường xuyên tiến hành kiểm tra máu để loại thải các gà dương tính với CRD
- Cung cấp đầy đủ các loại vitamin nhất là vitamin A, vitamin C, các chất điện giải nhằm tăng cường sức đề kháng của đàn gà
- Sử dụng kháng sinh hoặc vaccin ngừa bệnh. Tuy nhiên việc tiêm phòng CRD đôi khi có thể làm cho đàn gà phát bệnh nếu trước đó đã bị nhiễm CRD
- Nhiều nhà chăn nuôi thường dùng kháng sinh để phòng bệnh. Sau một thời gian dài sử dụng, nhiều kháng sinh trước đây nhạy cảm với Mycoplasma nay đã bị đề kháng như Tylosin, Erythromycine, Spiramycin, Oxytetracycline…
Phương pháp điều trị bệnh CRD
Sử dụng ngay khánh sinh nhạy cảm với CRD. Đặt biệt cần chọn lựa các chế phẩm kháng sinh kết hợp vừa có tác dụng với Mycoplasma vừa có tác dụng trên vi trùng E.Coli. Các chế phẩm BIO-SPIRACOL, BIO-TYLANFORT rất được ưa chuộng đễ điều trị thể kết hợp này.
Dùng chất điện giải: BIO VITA-ELECTROLYTES, BIO-VITASOL hoặc BIO-C.ELECTROLYTES và các loại vitamin nhằm tăng sức khánh bệnh cho đàn gà.
Đối với các vùng mầm bệnh đã đề kháng với các loại kháng sinh trên. Nên chuyển qua sử dụng BIO-TOBCINE,BIO-MARCOSONE, BIO-GENTA-TYLOSIN để điều trị sẽ cho kết quả tốt hơn. Trích 1 trong 3 khánh sinh trên đồng thời pha nước cho uống BIO-BROMHEXINE.