Bệnh vàng lá xoăn lá cà chua là bệnh thường gặp ở các nước nhiệt đới và Việt Nam. Trong số các bệnh do virus trên cà chua Việt Nam, bệnh vàng lá xoăn lá được coi là bệnh quan trọng nhất. Hiện nay tỷ lệ bệnh xoăn vàng lá trên ruộng cà chua thường rất cao, có khi lên tới 100%. Ở Việt Nam đã phát hiện 3 loại Begomovirus gây bệnh xoăn vàng lá cà chua. Virus thường gây ra các triệu chứng quăn lá, đặc biệt là các ngọn bị quăn rất mạnh. Nó ảnh hưởng không nhỏ đến quá trình sinh trưởng phát triển và năng suất của cà chua ở thời kỳ sau.
Triệu chứng khi cây mắc bệnh
– Lá không có hình dạng, nhỏ hẹp và biến vàng từ mép và chóp lá lan vào giữa gân (đặc biệt là lá non).
– Lá uốn cong lên trên thành hình cái thuyền.
– Nhiễm bệnh lúc cây còn nhỏ, cây sẽ bị xoắn lá ngọn rất nhanh và không thể phát triển không có hoa quả.
Nguyên nhân gây bệnh xoăn vàng lá cà chua
![Nguyên nhân gây bệnh xoăn vàng lá cà chua](https://tohlim.com/wp-content/uploads/2021/10/benh-xoan-la-ca-chua-1.jpg)
– Có khoảng 40 loài begomovirus gây bệnh xoăn vàng lá cà chua.
– Ở miền bắt xác định được 2 loài là:
+ Tabaco leaf curl virus (gây bệnh xoăn lá thuốc lá).
+ Tabaco yellow leaf curl vius.
– Các loài begomovirus đều có phân tử hình chùy (hình cầu kép), có bộ gen DNA sợi vòng đơn mã hóa cho khoảng 6 gen.
– Đặc điểm bộ gien: Các begomovirus là các virus thực vật có bộ gien DNA vòng đơn có kích thước khoảng 2.6 – 2.8 kb. Chúng hoặc có bộ gen kép gồm 2 phân tử DNA sợi vòng đơn gọi là DNA-A và DNA-B hoặc có bộ gien đơn tương đương DNA-A. Begomovirus mã hóa khoảng 6 gen liên quan đến cấu trúc phân tử, đặc hiệu vector, di chuyển trong cây/tế bào, tái sinh (sinh sản).
Phát sinh phát triển bệnh
– Các begomovirus cà chua không truyền qua hạt giống, không truyền qua tiếp xúc cơ học.
– Vius xâm nhập vào cây và đồng ruộng bằng bọ phấn (Bemisia tabaci).
– Bọ phấn truyền Begomovirus theo kiểu bền vững tuần hoàn.
– Lây bệnh xoăn vàng lá cà chua ở Việt Nam cho thấy: 3 – 4 bọ phấn tiếp có khả năng lây bệnh tốt. Thời kỳ tiền dục trong bọ phấn là 11 ngày.
– Ở phía Bắc Việt Nam, bệnh nặng vào tháng 8 – 12 vụ sớm, 3 – 5 vụ xuân hè. Vụ cà chính vụ bệnh cà nhẹ hơn.
Phòng trừ bệnh xoăn vàng lá cà chua
![Phòng trừ bệnh xoăn vàng lá cà chua](https://tohlim.com/wp-content/uploads/2021/10/09-04-52_cchuxon1.jpg)
– Trồng cách li trong nhà kính, nhà màn, loại bỏ cây bị bệnh.
– Diệt bọ phấn 15 ngày/lần, dùng giấy bạc phản xạ xua đuổi, dùng bẫy bả màu vàng.
– Dùng giống kháng chuyển gen.
– Giảm nguồn bệnh bằng cách loại bỏ cây bệnh. Biện pháp này có ý nghĩa trong điều kiện nhà kính, nhà lưới.
– Hạn chế bọ phấn. Có nhiều thuốc hóa học và sinh học có thể trừ được bọ phấn. Phun thuốc 15 ngày/lần, đặc biệt là ở giai đoạn đầu của cây.
– Dùng giấy bạc phản xạ xua đuổi bọ phấn. Dùng bẫy bả màu vàng. Tạo giống kháng chuyển gen.
– Có biện pháp trồng và chăm sóc cà chua hiệu quả. Cung cấp đầy đủ và cân đối dinh dưỡng cần thiết cho toàn bộ quá trình sinh trưởng và phát triển của cây cà chua, giúp cà chua sinh trưởng phát triển khỏe mạnh, tăng khả năng chống chịu và hạn chế sâu bệnh. Bà con và các bạn có thể tham khảo 1 số sản phẩm phân bón chất lượng sau: SÔNG MÃ RAU, CỦ, QUẢ; SÔNG MÃ NPK 15-5-20+TE; SÔNG MÃ 16-16-8+TE;,…