Tuyến trùng hại lúa có thể đục thủng và sống ở rễ ngay từ khi mới gieo, hình thành các u trên rễ rất sớm (5 ngày sau khi gieo). Nếu trong đất có nguồn bệnh tuyến trùng thì cây lúa khoảng 1 tháng tuổi thường bị tuyến trùng tấn công. Khi bị virus xâm hại, cây lúa bị lùn, vàng lá, sinh trưởng chậm, khi nhổ lên, rễ vẫn còn màu trắng nhưng đã ngắn lại, xuất hiện các khối u ở nhiều rễ hoặc ngọn rễ, trong đó có tuyến trùng gây phù nề lớn từ 1-2 mm.
Tuyến trùng gây hại rất mạnh cho cây lúa ở giai đoạn đầu, nhất là khi ruộng lúa thường bị khô hạn, tuyến trùng sẽ ngừng phát triển trong môi trường ngập úng. Đất chua do bón nhiều lân cho các vụ trước hoặc đất có thành phần cơ giới nhẹ (cát) thường có mật độ tuyến trùng cao hơn các ruộng khác.
Triệu chứng bệnh tuyến trùng
![Triệu chứng bệnh tuyến trùng](https://tohlim.com/wp-content/uploads/2021/10/tuyen20trung20hai20re1.jpg)
– Lúa bị tuyến trùng gây hại khó biểu hiện triệu chứng trên cây ngay ngoài đồng ruộng.
– Bệnh xuất hiện sớm ở giai đoạn sinh trưởng và phát triển và phát triển của cây lúa; làm giảm chồi gốc, đẻ nhánh ít, cây lúa chuyển màu vàng, hoa ra chậm tới 14 ngày.
– Khi tuyến trùng xâm nhập rễ lúa biến màu vàng nâu và thối.
Các yếu tố ảnh hưởng đến sự phát triển của tuyến trùng
– Ruộng thiếu nước thường xuyên.
– Đất pha cát hoặc đất nhiễm phèn, giữ nước kém cây lúa dễ bị tuyến trùng.
– Bón thừa phân lân và phân đạm riêng rẽ hay kết hợp sẽ tăng sự sinh sản của tuyến trùng.
– Tuyến trùng thường gây hại mạnh giai đoạn lúa còn nhỏ (mạ và thời kỳ đẻ nhánh).
Đặc điểm phát sinh, phát triển
![Tuyến trùng hại rễ lúa](https://tohlim.com/wp-content/uploads/2021/10/tuyen-trung-gay-hai-cay-ho-tieu.jpg)
– Là loại nội ký sinh di động trong rễ.
– Tuyến trùng xuyên qua mô cây gây hại tạo ra các khoảng trống và gây thắt phần rễ gây hiện tượng hoại tử một vài khoảng cách trong rễ.
– Tuyến trùng xâm nhiễm vào trong rễ, và nằm đối xứng dọc theo mô rễ; sau mấy ngày xâm nhiễm tuyến trùng bắt đầu đẻ trứng, trứng nở sau 4 – 6 ngày. Vòng đời của chúng rất dài.
– Trong điều kiện khô hạn, tuyến trùng ở trạng thái tiếm sinh trong thời gian 12 tháng trong đất; chúng có thể tồn tại trong điều kiện yếm khí và ngưỡng pH rộng.
– Trên đất bỏ hoang tuyến trùng tồn tại trong điều kiện nhiệt độ cao 35 – 40 độ C và thấp nhất là 8 – 12 độ C.
– Truyền lan qua nước tưới, mương máng và ruộng ngập nước; qua dụng cụ canh tác, qua ruộng mạ sang ruộng cấy. Xâm nhập và di chuyển vào rễ lúa qua mô sinh trưởng; tạo ra các vết hoại tử cũng là điều kiện cho các vi sinh vật đất xâm nhiễm gây bệnh thối nâu rễ.
Biện pháp phòng trừ tuyến trùng hại rễ lúa
– Có thể sử dụng đất khô và các cây trồng không phải là ký chủ của loài này; như: đậu dải, đậu tương, khoai lang, cao lương, kê, bông, hành tỏi luôn canh hạn chế tuyến trùng.
– Sử dụng giống chống tuyến trùng là biện pháp cơ bản ở các nước trồng lúa nước; như: Ấn Độ, Hàn Quốc, Nhật Bản, Nigeria, Việt Nam.
– Sử dụng thuốc hóa học.
– Vệ sinh đồng ruộng sạch sẽ.
– Bón vôi (khi làm đất) để giảm độ chua cho đất, lượng bón khoảng 400- 500kg/ha.
– Giữ nước trong ruộng, không để khô hạn lâu, nhất là giai đoạn lúa còn nhỏ.
– Sử dụng các loại thuốc như Vifu-super 5RG, MapLogic 90WP,… để phòng trừ. Khi sử dụng thuốc ruộng phải đủ ẩm, sau 4- 5 ngày cho nước vào ruộng khoảng 3- 5cm và giữ liên tục 5- 7 ngày, kết hợp bón bổ sung phân đạm hoặc phun phân bón qua lá.