Ngày nay, thuốc mê đã trở thành một sản phẩm vô cùng cần thiết đối với loài người. Nó có công dụng trong phẫu thuật điều trị rối loạn giấc ngủ hay được các bác sĩ thú y sử dụng để gây mê cho cá, mèo, chó,… Gây mê cho cá là một biện pháp cần thiết khi vận chuyển cá đến đích trên quãng đường dài, bởi nó sẽ giúp tăng tỷ lệ sống và tránh thất thoát. Vì thuốc mê sẽ giúp giảm áp lực cho cá, giảm tiêu thụ oxy, giảm khí cacbonic, giảm amoniac và giảm tình trạng cá xây xát do vùng vẫy, va đập. Còn chần chừ gì mà không cùng tohlim.com tìm hiểu ngay kỹ thuật gây mê cho cá qua bài viết dưới đây nhỉ?
Lợi ích của việc gây mê cho cá
![Lợi ích của việc gây mê cho cá](https://tohlim.com/wp-content/uploads/2021/10/Loi-ich-cua-viec-gay-me-cho-ca.jpg)
Việc gây mê giúp đảm bảo thành công, nâng cao tỷ lệ sống trong quá trình vận chuyển, tiêm thuốc, vuốt trứng… Ngoài ra, trong một số trường hợp, việc nhúng cá vào chất gây mê rồi chuyển cá sang thiết bị vận chuyển còn có tác dụng giữ cho cá được đẹp, không bị bong tróc vẩy hay trầy xước. Khi gây mê, người nuôi cần xem xét và dựa vào một số tiêu chuẩn như: Độ an toàn cho người thao tác và cho người sử dụng tôm, cá làm thực phẩm; tỷ lệ sống sau vận chuyển, tình trạng sức khỏe cá sau vận chuyển; chi phí sử dụng; khả năng thay đổi màu sắc, mùi vị cơ thịt cá bị chết trong quá trình vận chuyển.
Cách gây mê cho cá
Khâu chuẩn bị
Người nuôi cần mang găng tay sạch và thấm ướt khi thực hiện, rửa sạch bột từ găng tay nếu có. Trong suốt quá trình thực hiện, cá cần được giữ ướt. Không cho cá ăn trong 12 – 24 giờ trước khi gây mê để bảo đảm dạ dày hoàn toàn trống. Khi bắt cá, chú ý giữ tay luôn ướt và thao tác nhẹ nhàng sao cho không làm trầy xước da cá.
Kiểm tra và duy trì các thông số môi trường (nhiệt độ, pH, độ mặn, ôxy hòa tan,…) ở bể (xô, chậu) xử lý giống với môi trường nước nuôi để tránh gây sốc cho cá. Nhiệt độ không được chênh lệch quá 20C. Vệ sinh bể sạch sẽ, loại bỏ các chất cặn bẩn. Phần lớn chất gây mê có tính axit làm giảm pH của môi trường, trong thường hợp này, người nuôi có thể sử dụng muối đệm như sodium bicarbonate (NaHCO3) để điều chỉnh pH đến mức phù hợp. Bố trí sục khí liên tục nhằm duy trì hàm lượng ôxy hòa tan trong môi trường nước.
Lựa chọn thuốc gây mê phù hợp
Thuốc gây mê lý tưởng để sử dụng trong nuôi trồng thủy sản phải đáp ứng các yêu cầu như không độc với thủy sản và người sử dụng, an toàn với môi trường, tác dụng gây mê nhanh. Chất gây mê phải chuyển hóa hoặc bài tiết nhanh, thời gian phân hủy ngắn, không để lại tồn dư hoặc tồn dư không đáng kể trong các mô của cơ thể. Dựa vào các tiêu chí nêu trên, hiện nay tại Mỹ và các nước châu Âu chỉ cho phép sử dụng duy nhất loại thuốc Tricaine methanesulphonate (còn có các tên gọi khác như Metacaine, Tricaine, MS 222, Finquel, TMS) để gây mê cho cá dùng làm thực phẩm cho người. Đây là loại thuốc được sử dụng rộng rãi nhất trên thế giới với độ an toàn cao.
Tiến hành gây mê và theo dõi
![Tiến hành gây mê và theo dõi](https://tohlim.com/wp-content/uploads/2021/10/Tien-hanh-gay-me-va-theo-doi.jpg)
Để gây mê theo phương pháp tắm, trước hết cần hòa tan thuốc gây mê vào nước. Sau đó thì thả cá vào. Chất gây mê sẽ xâm nhập qua tơ mang cá trong hô hấp, hòa vào máu và chuyển lên não. Nó sẽ tác dụng và làm cho cá chuyển trạng thái mê. Khi đó, cá sẽ hoạt động chậm lại. Sau đó chúng sẽ mất cân bằng và không phản ứng khi bị bắt giữ, đụng chạm.
Liều gây mê cần phù hợp với mục đích và loài khác nhau. Chẳng hạn như MS 222 có thể gây mê cho cá rô phi ở liều 50g/m3 nước sau vài chục giây. Nhưng để gây mê tôm càng xanh thì phải dùng ở liều rất cao là 280g/m3 sau 30 phút. Liều sử dụng cho cá bố mẹ thấp hơn so với cá con. Bởi cá bố mẹ có độ béo cao sẽ giữ lại chất gây mê lâu hơn. Từ đó nó sẽ phân hủy chậm và gây tác dụng dài.
Lưu ý, khi vận chuyển trong thời gian dài, chỉ nên sử dụng liều thấp. Để bảo đảm quản lý được tác dụng của chất gây mê. Không nên gây mê khi tổng khối lượng cá vượt quá 80g/lít (80 kg/m3). Trong quá trình thao tác, cần quan sát kỹ trạng thái của cá. Cần phải xử lý kịp thời nếu có sự cố.
Kiểm tra qua trình phục hồi của cá
Trong quá trình phục hồi, sự đảo ngược các giai đoạn gây mê sẽ xảy ra với quá trình gia tăng dần sự vận động, trạng thái cân bằng và hoạt động bơi lội bình thường.
Hầu hết cá được phục hồi hoàn toàn từ các chất gây mê ngâm trong vòng 5 phút sau khi đặt trong nước ngọt. Thời gian hồi sức kéo dài (> 10 phút) cho biết chiều sâu gây mê quá mức hoặc động vật bị tổn hại. Khi cá được đưa vào môi trường nước sạch mới, thuốc mê bị bài thải hết. Lúc này cá sẽ dần trở lại trạng thái bình thường. Do đó, ngay sau khi hoàn thành các thao tác cần chuyển cá sang bể nước sạch để hồi sức càng nhanh càng tốt. Bể hồi sức cần có nước sạch và đảm bảo thông số môi trường như bể gây mê, duy trì sục khí liên tục. Sau khi hồi sức thì chuyển cá về ao nuôi.
Một số loại thuốc gây mê cho cá phổ biến nhất
Với cá – loài sống dưới nước thì khi bạn muốn kiểm tra bệnh hoặc vận chuyển thì phải bắt chúng ra khỏi nước. Nhưng khi bắt nó ra thì chúng sẽ vùng vẫy, chống cự; thậm chí còn làm chính mình và nó bị thương. Chính vì vậy mà gây mê là một phương pháp hữu ích cho bác sĩ thú y phẫu thuật cá. Nó sẽ giúp những việc khác trở nên dễ dàng hơn.
Và thuốc mê cho cá là một sản phẩm được sản xuất dành riêng cho cá. Nó có những tiêu chuẩn, nồng độ phù hợp cho từng loại. Nó giúp thuận lợi cho việc kiểm tra, vận chuyển và lấy mẫu chẩn đoán. Từ đó giúp giảm căng thẳng cho cá. Với thị trường thuốc mê thú y phổ biến như hiện nay thì không khó để tìm kiếm những loại thuốc mê tại các cửa hàng thú y, qua internet,… Các sản phẩm thuốc mê cho cá được sử dụng phổ biến gồm những loại sau:
- Benzocaine
- Dầu đinh hương
- Halothane
- Isoflurane
- Lignocaine
- MS2222
- Phenoxyethol.
Đây là những loại được sử dụng rộng rãi bởi nhiều nước trên thế giới. Chúng được kiểm định về chất lượng, an toàn cho nhiều loại cá khác nhau. Nhưng khi mua nhớ kiểm tra hạn sử dụng, nguồn gốc sản phẩm. Việc này là để tránh mua phải hàng giả, kém chất lượng.